Architectuur op de projectenkalender

Een van de moeilijke onderdelen van enterprisearchitectuur is het plannen van de verandertrajecten die uit de architectuur voortkomen. Er zijn tal van goede architecturen gestrand in de spreekwoordelijke lade omdat de noodzakelijke veranderingen niet zijn doorgevoerd. Een ding hebben de meeste architecten inmiddels al geleerd: een verandertraject om "de architectuur te implementeren" heeft weinig kans van slagen. In elke organisatie zijn mensen en middelen schaars, en de kans dat die schaarse middelen worden ingezet voor een omvangrijk traject dat geen directe businesslink heeft, is nihil. Hoe maak je als architect dat er ruimte komt op de projectenkalender?

Om de voor de architectuur gewenste veranderingen voor elkaar te krijgen, zal de architect met de informatiemanagers moeten overleggen om een gezamenlijke projectenkalender samen te stellen. Daarin zullen voor de architectuur belangrijke veranderstappen alsook businessinitiatieven staan. Het is voor de architect zaak om dit goed voor te bereiden. Veel organisaties, zeker in het bedrijfsleven, zijn opportunistisch ingesteld en dat betekent dat het moeilijk is om projecten die pas op langere termijn rendement opleveren, op de kalender te krijgen. Businessprojecten met een duidelijke commerciële doelstelling krijgen snel voorrang, ook als de opbrengsten op de lange termijn lager zijn. Een slimme architect doet aan piggybacking. Zorg dat veranderstappen die belangrijke bijdragen leveren aan het bereiken van de doelarchitectuur, verpakt worden als onderdeel van een businessproject. Als business en architect beide overtuigd zijn van het belang van een project, komt dat zeker op de kalender.

Een praktisch hulpmiddel om te bepalen welke gewenste veranderingen in aanmerking komen, is een diagram waarin de veranderstappen gescoord worden op hun belang vanuit architectuurperspectief (op de horizontale as) en businessperspectief (op de verticale as). Veranderstappen in het rechtsboven-kwadrant zijn voor beide van belang. Linksboven is belangrijk voor de business maar niet voor de architectuur; rechtsonder is belangrijk voor de architectuur maar niet voor de business; linksonder is voor beide niet van belang.

Veranderstappen rechtsboven behoeven geen bijzondere aandacht. Deze zijn zo belangrijk dat ze zeker op de projectenkalender worden opgenomen. Veranderstappen linksonder behoeven ook geen aandacht; ze zijn bij voorbaat kansloos. Veranderstappen linksboven maken een goede kans uitgevoerd te worden, maar leveren weinig bijdrage aan de doelarchitectuur. Het is voor de architect zaak dit aan de orde te stellen in het informatieplanningsoverleg. Stem ermee in een dergelijk project op de projectenkalender te plaatsen mits daarin een stukje doelarchitectuur opgenomen wordt.

Veranderstappen rechtsonder in het diagram zitten in de gevarenzone. Hoewel ze belangrijk zijn voor de architectuur, lijken ze weinig bij te dragen aan de businessdoelstellingen. Ze maken zelfstandig weinig kans gerealiseerd te worden. Zoek daarom een drager: een businessinitiatief dat wel op de projectenkalender komt en waar het architectuurelement onderdeel van kan worden. Idealiter is dat een initiatief uit het linksboven-kwadrant: business en architectuur helpen dan elkaar. Maar een project uit het rechtsbovenkwadrant mag natuurlijk ook.

Erwin Oord (eoord@archixl.nl) is principal consultant en partner bij ArchiXL.