Architect van de zingeving

Letterlijk en figuurlijk geeft je daarmee veel meer betekenis. Maar is dat dan wel architectuur? En hoe doe je dat dan; het richting geven aan zingeving? 

In abstracte zin gaat architectuur over het maken van keuzes en het richting geven aan verandering. Vormgeving gaat over keuzes die betrekking hebben op hoe systemen in elkaar zitten zodat ze invulling geven aan hun doelstelling. Goede vormgeving vraagt kennis over de materialen waarmee de systemen en objecten worden geconstrueerd. De architect die zich bezig houdt met vormgeving brengt dan vooral ook inhoudelijke kennis van materialen. Dit ligt verdacht dicht aan ligt tegen de definitie van engineering. Op WikiPedia lezen we dat engineering als doel heeft: “technische onderdelen, constructies en/of systemen, zoals die van een machine, hun functie te laten vervullen.”. Maar is een architect dan eigenlijk niet gewoon een engineer? En hoe enthousiast worden mensen eigenlijk van engineering. Voor veel vormgeving geldt dat het mensen eigenlijk niet zoveel uitmaakt: “hij moet het gewoon doen”. Hoe enthousiast wordt een collega nu echt van de door jou voorgestelde applicatie-architectuur?

Zingeving zou je in algemene zin kunnen omschrijven als “dat wat je wilt”. Hier zit uiteraard een hele wereld van passie, verlangens, behoeften, angsten en emoties onder. Als je er dieper over nadenkt is het onderscheid tussen zingeving en vormgeving eigenlijk niet zo scherp. Als iemand iets wil dan kiest hij ervoor om dat wat hij wil te bereiken. Proeven met ratten hebben aangetoond dat je hun wil kunt beïnvloeden. Door bepaalde sensorische gebieden in de hersenen van ratten te beïnvloeden "willen" ze links of rechtsaf lopen en "kiezen" ze ook om dat te doen. Zingeving gaat dus ook over het maken van keuzes (en kun je dus ook zien als een vorm van architectuur). Wat zingeving voor de een is kan vormgeving voor de ander zijn. Zo zal het leven van een engineer sterk bepaald worden door zijn eigen vakgebied en kennis; het geeft zin aan zijn leven.

Filosofisch gezien kun je overigens nog wel een boompje opzetten over wat het maken van keuzes nu eigenlijk is. Het lijkt er steeds meer op dacht we eigenlijk zelf nauwelijks iets te kiezen hebben; dat wat we willen en doen is vooral gedreven voor onze eerdere ervaringen en toevalligheden. Keuzevrijheid is vooral een perceptie. Mensen zijn vooral algoritmen die op basis van hun huidige toestand en een input komen tot een output. Dat neemt niet weg dat mensen elkaar wel kunnen beïnvloeden. Als de één zorgt voor een bepaalde ervaring bij de ander, dan doet dat ook iets met de betekenisgeving, zingeving en gedrag van de ander.

Zingeving is vooral veel leuker dan vormgeving. Zingeving raakt mensen in hun hart en zet mensen in beweging. Dit zorgt ervoor dat je als architect gewoon veel meer invloed hebt. Je zorgt ervoor dat dingen gebeuren. Doordat zingeving de basis is voor alle keuzes (zoals over vormgeving) is het bereik van je invloed ook veel groter. Niet alleen gaat het over veel meer dingen, het gaat ook over veel meer mensen. Mensen die (mede door jouw invloed) zelf ook weer andere mensen in beweging zetten, waardoor een vliegwiel in werking kan treden.

Een belangrijke vraag is hoe je architect van zingeving kunt zijn. De basis daarvoor is passie en energie en het vermogen om mensen te inspireren. In het algemeen geldt dat alles wat je aandacht en energie geeft gaat groeien. Dat moet natuurlijk wel gericht zijn; het moet ergens over gaan. Er moeten ideeën zijn die mensen inspireren. Dat hoeven niet je eigen ideeën te zijn; je kunt ook een context creëren waarin ideeën kunnen ontstaan. Het helpt als je de creativiteit en intuïtie van mensen in gang kunt zetten. Zet ook je rechter hersenhelft eens aan! Daarnaast zijn er hoger liggende doelen die ons allen verbinden, zoals een betere en duurzame leefomgeving en meer rechtvaardigheid.

Danny Greefhorst (dgreefhorst@archixl.nl) is directeur en principal consultant bij ArchiXL.